JAPANS VAKMANSCHAP
Bij CHARMANT zijn we trots op onze Japanse roots en de cultuur waarmee ons vaderland de wereld eeuwenlang heeft verrijkt.
Filigraan keramiek, hoogwaardige messen en gereedschappen, indrukwekkend bamboe- en houtwerk en veel andere dingen die hun oorsprong in Japan hebben, staan wereldwijd in hoog aanzien vanwege de perfectie en toewijding waarmee ze zijn gemaakt. De eeuwenoude traditie die achter de meeste Japanse kunsten en ambachten schuilt, bestaat nog steeds in onze hightech wereld van vandaag.
Om het uitsterven van waardevol vakmanschap als gevolg van de toenemende industrialisatie tegen te gaan, ontstonden er al in het midden van de vorige eeuw verschillende bewegingen in Japan, die ervoor zorgden dat handgemaakte objecten nieuwe waardering kregen. Sinds de jaren vijftig hebben ook tal van overheidsinitiatieven bijgedragen tot het behoud van dit unieke ambachtelijke erfgoed, waarin vrijwel uitsluitend regionale grondstoffen worden gebruikt.
In dit artikel zullen we enkele van deze vaardigheden nader bekijken.
KINTSUGI - DE KUNST VAN HET REPAREREN VAN GEBROKEN JAPANSE KERAMIEK
Japans keramiek is wereldwijd geliefd. Kintsugi, de aloude manier om gebarsten keramiek te repareren, getuigt niet alleen van groot vakmanschap, het geeft ook een diep inzicht in de waardering van objecten in Japan.
Kintsugi probeert de voor de hand liggende tekortkomingen van de reparatie niet te verbergen; het brengt ze eerder naar voren door goud- of zilverpigmenten in de verf te gebruiken - waardoor een geheel nieuwe schoonheid en waardering voor het oorspronkelijke object ontstaat.
Gebroken of gebarsten keramiek wordt hersteld in meerdere fases en is een langdurig proces. De Japanse lak urushi wordt in meerdere lagen aangebracht, eventueel bestrooid met gouden of zilveren pigmenten en daarna gepolijst.
De ooit gebroken stukjes worden soepel in elkaar gezet en vullen elkaar aan in een nieuwe vorm, die in de meeste gevallen niet onderdoet aan de schoonheid van het origineel.
De esthetiek achter Kintsugi is wabi-sabi. Het betekent grofweg schoonheid begrijpen in het kortstondige, oude of gebrekkige. Een kapotte theepot is niet minder waardevol dan een onberispelijke, nieuwe pot. In feite geeft de complexe restauratie de theepot een unieke status waarvan de waarde nauwelijks kan worden beoordeeld.
Het is een oude manier die juist nu heel modern is, omdat Kintsugi perfect moderne thema's zoals duurzaamheid en de kunst van upcycling kenmerkt.
SHODO - DE KUNST VAN DE JAPANSE KALLIGRAFIE
Om te beginnen staat de Japanse lettergreep "do" voor een "pad" dat iemand in het leven bewandelt. Shodo staat voor het “pad van schrijven”.
Je bent waarschijnlijk ooit wel de typische Japanse Kanji-karakters tegengekomen. Voor Japanners zijn dit veel meer dan alleen simpele letters, want het schrijven van de Kanji-tekens wordt in Japan als een ware schrijfkunst beschouwd. In Shodo bepalen niet alleen de vorm en het ontwerp de betekenis van de Kanji-karakters, maar ook de kleurintensiteit die wordt bereikt afhankelijk van de variatie in de inktconsistentie.
Er zijn zelfs precieze richtlijnen voor de houding tijdens het schrijven. Hierbij is bijvoorbeeld de hoogte van de tafel ten opzichte van de stoel belangrijk en hoe het penseel wordt vastgehouden. Net als bij een zwaardvechter stelt zijn zwaard het verlengstuk van zijn lichaam voor, in kalligrafie wordt het penseel als een verlengstuk van de hand beschouwd. De schrijver wordt als het ware één met het penseel.
En individuele gevoelens spelen ook een essentiële rol in Shodo, want zelfs als de volgorde van bewegingen voor elk Kanji-personage exact is gespecificeerd, verschilt elk werk in detail door de mentale houding van de Shodo-meester op het moment dat hij de Kanji-tekens tekent.
Niet zelden dient de kunst van het schrijven zelfs als meditatie. Het traditionele met de hand mengen van de zogenaamde Sumi-inkt op de speciale inktwrijfsteen, zou de geest voorbereiden op de taak die voor ons ligt. Dat wil zeggen, het creëren van een uniek karakter op het blanco papier. Bovendien wordt het ademhalingsritme één met de betreffende activiteit: inademing begeleidt de opname van de inkt en het aanbrengen van het penseel, terwijl de uitvoering van de penseelstreek plaatsvindt met uitademing.
Eenmaal op papier kan een beweging niet ongedaan worden gemaakt, omdat correcties niet mogelijk noch bedoeld zijn. Zo krijgt elke penseelstreek van een Kanji-teken een speciale en unieke noot van de respectievelijke Shodo-meester.
Bij Japanse kalligrafie wordt de inkt bij voorkeur aangebracht op zogenaamd washi-papier.
WASHI - DE TRADITIE VAN JAPANS PAPIER
Washi is handgemaakt papier uit Japan, dat ondanks dat het dun is, zeer slijtvast en duurzaam is. Het idee van duurzaamheid heeft altijd op de voorgrond gestaan bij de fabricage van Washi: duurzaamheid in plaats van wegwerpbaarheid is hier het motto. Het washi-papier dankt zijn lange duurzaamheid aan zijn vezels, die langer zijn dan die in printpapier. Er zijn vandaag enkele oude geschriften op Washi die in de 8e eeuw werden gemaakt en nog steeds in goede staat verkeren!
Dit Japanse papier wordt niet alleen gebruikt in Japanse kalligrafie, maar ook bij het vervaardigen van lampenkappen, schuifdeuren (Shoji) en zelfs gordijnen. Ontwerpers hebben deze traditionele toepassingen opnieuw bekeken en aangepast aan de moderne esthetiek.
Japan nam 1400 jaar geleden de papierproductie over uit China. Toen, in de 8e eeuw, werd het washi-maakproces ontwikkeld als een nieuwe methode voor het maken van papier.
Washi-productie is tijdrovend en complex. Het is grofweg in te delen in 3 werkstappen: Kozo oogsten, Kamiso maken en het papier met de hand omscheppen.
1. Kozo oogsten en drogen
De bron van het materiaal dat wordt gebruikt om papier te maken, is de moerbeiboom, die in het Japans Kozo wordt genoemd. Eenmaal geoogst, wordt de plant een paar uur in stoom geweekt. Nadat de schors van de boom is gepeld en in de zon is gedroogd, wordt deze een hele dag gebleekt in helder bron- of rivierwater om het looizuur te verwijderen. Vervolgens wordt de zwarte buitenbast verwijderd zodat alleen de lichte binnenste schors overblijft.
2. Kozo koken en Kamiso maken
In de volgende stap wordt de massa gekookt in een grote ketel, die de in elkaar geklitte vezels verzacht en ontrafelt. Ze worden tijdens dit proces grijs en moeten nu in helder water worden gereinigd. Vervolgens worden de vezels enkele uren verwerkt met een houten stok. De stof die hieruit wordt verkregen is zacht als katoen en wordt Kamiso genoemd.
3. Papier met de hand omscheppen
Na Kamiso worden water en het natuurlijke bindmiddel maniok gemengd in een grote bak en wordt de massa ritmisch geschud met een pollepel tot de gewenste papierdikte. Het nu bijna voltooide papier wordt met een zwaar gewicht geperst en in de zon gedroogd. En het washi-papier is klaar!
WAARDEN
Er valt veel te leren van de mensen achter Japans handwerk. Het tijdrovende creatieproces vertelt ons veel over de kijk op het leven en waarden zoals geduld, zorgzaamheid, toewijding en een compromisloze benadering van iemands eigen handelen.
Ondanks de vaak decennia aan ervaring zijn de ambachtslieden allemaal verenigd door de wil tot levenslang leren en continue verbetering, misschien omdat perfectie ook betekent dat ze stilstaan.
Bovendien laten deze bekwame vakmensen ons ook zien hoe we bronnen respectvol kunnen gebruiken en herinneren ze ons eraan om bewustere beslissingen te nemen over de dingen die we graag om ons heen willen hebben.
Trouwens...
Ook het fabricageproces van onze CHARMANT-monturen gebeurt grotendeels met de hand. We werken met grote passie aan elk detail en kanaliseren gespecialiseerde kennis en vakmanschap in elk afzonderlijk onderdeel.
